CUSHING SYNDROOM BIJ HOND, KAT EN CAVIA. SYMPTOMEN, OORZAAK & BEHANDELING.

Indicaties: honger gevoel, gewichtstoename, dorst, veel plassen, dunne vacht, huidontstekingen, snel moe.

Anatomie van de bijnieren

Uw huisdier heeft twee bijnieren. Hoewel de namen erg veel op elkaar lijken en ze anatomisch gezien naast elkaar liggen, hebben de bijnieren een volledig andere taak dan de nieren.
De bijnieren bestaan uit een schors en uit merg. De schors produceert steroïde hormonen (cortisol, aldosteron en androgenen) terwijl het merg adrenaline en noradrenaline aanmaakt. Bij het syndroom van Cushing is het niet zo, dat de bijnieren niet goed genoeg werken, integendeel, er wordt juist teveel cortisol aangemaakt!

Oorzaken van Cushing

Het syndroom van Cushing komt voornamelijk bij honden voor en vrij zelden bij katten en overige huisdieren. Dr. Cushing, een Amerikaans neurochirurg (1869-1939) heeft de ziekte als eerste beschreven. Bij het Cushing syndroom wordt teveel cortisol geproduceerd; dit is een lichaamseigen hormoon, dat wordt aangemaakt in de bijnieren. Een tumor van de bijnierschors kan de oorzaak daarvan zijn, maar veel vaker -in ongeveer 90% van de gevallen- wordt de ziekte door een goedaardige tumor van de hypofyse (hersenaanhangsel) veroorzaakt. De taak van de hypofyse is het o.a. verschillende hormonen aan te maken, die op hun beurt weer ondergeschikte klieren, zoals de de bijnieren, stimuleren. Één van deze hormonen is ACTH (AdrenoCorticoTroop Hormoon), wat aan de bijnieren "de opdracht" geeft, meer cortisol te produceren.

Bij het zogenaamde iatrogene syndroom van Cushing is er een andere oorzaak (iatrogeen betekent: door een geneeskundige behandeling veroorzaakt). Bij deze vorm maakt het lichaam van uw hond of poes dus niet teveel cortisol aan, maar reageert op een te hoge hoeveelheid cortison die van buitenaf toegevoerd wordt, in de vorm van tabletten of spuitjes. Cortison is de inactieve vorm van het in het lichaam geproduceerde cortisol.
Deze medicijnen worden heel vaak ingezet, b.v. bij artritis of astma. Hoeveel en hoelang een hond of een poes een behandeling met cortison verdragen kan zonder het syndroom van Cushing te ontwikkelen is per dier verschillend. Sommige dieren verdragen een cortison behandeling jarenlang zonder problemen, andere krijgen al na een paar keer symptomen.
Wanneer uw dier een iatrogeen syndroom van Cushing ontwikkeld heeft, is stoppen met de cortison behandeling de beste therapie. U mag echter nooit opeens met de cortison tabletten stoppen; dit kan voor uw hond levensgevaarlijk worden, omdat de bijnieren "lui" geworden zijn door het van buitenaf toegevoerde cortison en zelf niet veel meer produceren! De behandeling met cortison moet heel langzaam, onder begeleiding van uw dierenarts beëindigd of, wanneer dit niet mogelijk is, zoveel mogelijk gereduceerd worden, anders kan er een levensgevaarlijke Addison-crisis (onderfunctie van de bijnieren) ontstaan.

Symptomen in het beginstadium van Cushing

Door een teveel aan cortison in het lichaam kunnen er veel symptomen ontstaan. Waarschijnlijk valt u als eerste op, dat uw dier veel meer eet, veel dorst heeft en vaker moet plassen. Zijn vacht kan langzamer groeien of er kunnen kale plekken ontstaan. Ook de kleur kan veranderen, b.v. lichter worden. De huid kan dun en "plooierig" worden, wonden genezen langzamer of er kunnen blauwe vlekken ontstaan. Uw dier wordt gauwer moe. Bovendien kan de huid sneller ontsteken, b.v. door bacteriën of schimmels, omdat teveel cortison de immuun afweer van het lichaam vermindert.

Andere Symptomen van Cushing

Er kunnen echter ook nog veel andere ernstige ziektes bij uw hond ontstaan, zoals osteoporose (botontkalking). Dit komt omdat door cortison de eiwitten in het lichaam sneller worden afgebouwd. Hierdoor ontstaan sneller botbreuken. Ook de spiermassa neemt af, ze worden slapper, terwijl er om de romp meer vet ontstaat: uw dier krijgt dunne poten en een dik lijf. Andere mogelijke bijwerkingen van een langer durende en/of hooggedoseerde behandeling met cortison zijn: diabetes mellitis ("suikerziekte"), hoge bloeddruk, trombose, problemen met de luchtwegen (b.v. moeilijk ademen, hijgen, longontsteking) of oedeemvorming (vocht vasthouden in het lichaam).
Ook de ogen kunnen aangedaan zijn (b.v. hoornvlieszweren).
Verder kan de loopsheid (vruchtbaarheid) minder worden, of de testikels worden kleiner.
Het is ook mogelijk, dat er psychische symptomen optreden, b.v. een depressie of angst.
Bij pups en jonge honden ontstaan er vaak groeiproblemen, omdat cortison o.a. een remmende werking heeft op het groeihormoon van de hypofyse.

Diagnose Cushing

Uw dierenarts zal waarschijnlijk door het uiterlijk van uw hond al een vermoeden hebben. Daarom zal hij bepaalde bloed- en urineonderzoeken doen, uw huisdier röntgen, een echografie en evt. een CT-scan maken om de tumor te lokaliseren.

Behandeling Cushing

Omdat cortisol iedere lichaamscel beïnvloedt is het belangrijk, zo snel mogelijk met de behandeling te beginnen.
De reguliere geneeskunde kan proberen de bijniertumor te verwijderen. Of dit mogelijk is, hangt van de plaats van de tumor af. De chirurgische verwijdering van een hypofysetumor is meestal erg moeilijk, omdat deze niet gemakkelijk te bereiken en de tumor erg klein is (zo groot als een speldenknop). Deze operatie kan dan ook alleen maar in gespecialiseerde dierenklinieken worden uitgevoerd en wordt niet vaak gedaan.
Daarom worden meestal tabletten voorgeschreven, of Lysodren (wat ook bij kanker wordt ingezet en veel bijwerkingen heeft), of Trilostane; dit is een nieuwere therapie en wordt beter verdragen. Trilostane is echter ook niet zonder bijwerkingen: er kunnen lichtere symptomen ontstaan, zoals zwakte, overgeven, diarree, anorexie of spiertrillingen, maar het kan ook tot nierfalen of plotselinge dood leiden!